1965
<strong>plac Bankowy</strong>, 1965
Autor: Zbyszko Siemaszko
Własność: Warszawski Magazyn Ilustrowany Stolica
Dodane przez: Stacja Muranów

plac Bankowy

1965
Widok na plac Bankowy, wówczas plac Dzierżyńskiego, z pomnikiem ówczesnego patrona. Pomnik według projektu Zbigniewa Dunajewskiego ustawiono przy placu 21 lipca 1951 roku, dzień później niż planowano (pierwotnie miało się to stać 20 lipca 1951 – tj. dokładnie w rocznicę śmierci Dzierżyńskiego, lecz ze względu na opóźniony przejazd gości z Moskwy – ministra Mołotowa i marszałka Żukowa – uroczystość przesunięto). W uroczystości brali udział przedstawiciele najwyższych władz partyjnych i państwowych. Wówczas dokonano zmiany nazwy z plac Bankowy na plac Feliksa Dzierżyńskiego. Wkrótce po odsłonięciu pomnika w 1951 lub w początkach 1952, „nieznani sprawcy” w nocy pomalowali ręce figurze Dzierżyńskiego na czerwono. 10 lutego 1982 roku 16-letni Emil Barchański wraz z kolegami oblał farbą i podpalił pomnik. Wkrótce potem 3 marca został ujęty przez Służbę Bezpieczeństwa. Przesłuchiwany i bity jako nieletni został wypuszczony pod nadzorem kuratora. 3 czerwca zaginął nad Wisłą w nieznanych okolicznościach, a jego ciało wyłowiono 2 dni później z rzeki. Pomnik Dzierżyńskiego zdemontowano 17 listopada 1989 roku w ramach usuwania symboli związanych z socjalizmem. Moment niszczenia pomnika upamiętniono na serii 3 znaczków pocztowych II obiegu „Solidarności”. Fragmenty pomnika zdeponowano w magazynach Wojewódzkiej Dyrekcji Dróg Miejskich, skąd po 20 latach betonowa figura rewolucjonisty trafiła do powstającego Muzeum Historii Polski. Dziś w pobliżu miejsca po pomniku Feliksa Dzierżyńskiego znajduje się pomnik Juliusza Słowackiego.